Rodowód szkoły i jej historia
w latach 1906-1940

Przeszłość - jest to dziś, tylko cokolwiek dalej
Cyprian Kamil Norwid

Dyrektorzy szkoły:

Kalendarium:

Zalążkiem obecnego łęczyckiego Liceum Ogólnokształcącego im. Kazimierza Wielkiego w Łęczycy było Progimnazjum Humanistyczne, które powstało w Łęczycy w 1906 r. jako prywatna szkoła średnia.

Brakuje dokumentacji wskazującej na lokalizację Progimnazjum. Wiadomo, że była to prywatna, 4-klasowa średnia szkoła męska z polskim językiem wykładowym. Jej założycielem był Obywatelski Komitet Szkolny skupiający aktywnych łęczycan. Wśród nich wyróżniał się jeden z czynnych organizatorów tej pierwszej polskiej szkoły w Łęczycy, Bronisław Łabędzki, nauczyciel, absolwent łęczyckiego Seminarium Nauczycielskiego, organizator strajku szkolnego uczniów seminaryjnych w 1905 r.

Józef Cichecki, autor kroniki Łęczyca. Rys dziejowy zanotował, że pierwszym kierownikiem (dziś: dyrektorem) Progimnazjum Humanistycznego był Hieronim Niedziałkowski, pełniący tę funkcję do 1907 r. W tymże roku właścicielem szkoły zostało Koło Okręgowe Polskiej Macierzy Szkolnej (dalej: PMS). Po zdelegalizowaniu PMS przez władze rosyjskie (1907 r.), Komitet Szkolny ponownie objął pieczę nad szkołą. Jej dyrektorem został Paweł Korwin–Kossakowski. Funkcję pełnił do 1910 r.

W 1908 r. zmieniono profil nauczania z humanistycznego na matematyczno-przyrodniczy oraz nazwę na IV-klasowa Szkoła Realna (wg napisu na tablicy przed budynkiem szkoły: „Частнoе IV- класнoе Реальнoe Училище”).

Gmach szkolny mieścił się przy ul. Ozorkowskie Przedmieście 9. Był to prywatny dom należący do łęczyckiego młynarza Fryderyka Gantera.

Od 1 września 1910 do 30 września 1914 r. dyrektorem IV-klasowej Szkoły Realnej był Włodzimierz Ratajewski. Szkoła nadal była prywatna, męska, nie posiadała uprawnień państwowych, nie wykładano w niej języka łacińskiego. Egzamin dojrzałości absolwenci mogli zdawać w Rostowie nad Donem lub też w Warszawie, Kutnie, Gostyninie, Płocku lub Włocławku.

Rok 1913. Nauczyciele, uczniowie i ich rodzice przed budynkiem 4-klasowej Szkoły Realnej w Łęczycy przy ul. Ozorkowskie Przedmieście 9. Obecnie budynek mieszkalny. Zdjęcie ze zbiorów rodziny Ratajewskich.

Po wyjeździe Włodzimierza Ratajewskiego z Łęczycy, przez cały okres pierwszej wojny światowej IV-klasową Szkołą Realną kierował ksiądz Antoni Żydanowicz, który za zgodą władz w 1918 r. przekształcił ją w szkołę
6-klasową. Nazwa szkoły brzmiała: 6-klasowa Szkoła Realna w Łęczycy.

Rok 1918. 6-klasowa Szkoła Realna w Łęczycy
przy ul. Ozorkowskie Przedmieście 9.
Zdjęcie z Archiwum Muzeum w Łęczycy.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości Szkoła Realna została przeniesiona do budynku przy ul. Sienkiewicza 31. Łęczycanie nazywali ten budynek Pod Blachą, a ucząca w gimnazjum języka polskiego Urszula Leszczyńska wspominała go następująco: Gimnazjum mieści się w ładny, jak na Łęczycę, budynku nad rzeką Bzurą – z jednej strony wygląda oknami na stary zamek, Borutową własność, a z drugiej na tak zwany Królewski ogród, czyli park. Budynek służył uczniom do 1936 r., choć szkoła nosiła już inną nazwę.

W roku szkolnym 1918/1919 dyrektorem 6-klasowej Szkoły Realnej w Łęczycy został Stefan Klepa, nauczyciel plastyki, a od roku szkolnego 1919/1920 ponownie stanowisko dyrektora objął Włodzimierz Ratajewski, który z rodziną powrócił do Łęczycy po zakończeniu działań wojennych w 1918 r. Funkcję tę pełnił do sierpnia1932.

Po odzyskaniu niepodległości zakres nauczania zwiększał się z roku na rok. W 1922 r. odbył się po raz pierwszy w historii szkoły egzamin dojrzałości, co zostało odnotowane w prasie lokalnej, natomiast sześć nazwisk pierwszych maturzystów podała Jadwiga Wojtczak. Byli to: Władysław Czapliński, Zdzisław Głuszkiewicz, Bronisław Kłaczyński, Henryk Wojciechowski, Kazimierz Wojtczak, Stefan Lachowicz.

Od 1922 r. rozpoczął się powolny proces upaństwowienia Szkoły Realnej, o czym informowały protokoły Powiatowej Rady i Wydziału Powiatowego w Łęczycy. Ówczesny starosta łęczycki, Adolf Ksawery Bloch, pełniący funkcję przewodniczącego Rady Opiekuńczej Szkoły Realnej w Łęczycy, wspólnie z dyrektorem Włodzimierzem Ratajewskim czynnie uczestniczyli w pracach nad zmianą statusu prawnego szkoły przy ul. Henryka Sienkiewicza 31.

W 1924 r. podczas obrad łęczyckiego Sejmiku Powiatowego przeznaczono kwotę 50.000,00 zł na budowę nowego gmachu dla męskiej Szkoły Realnej. Został powołany Komitet Budowy Szkoły oraz wyznaczono plac pod jej budowę. Jednak w dalszych dokumentach brak informacji o rozpoczęciu inwestycji.

W 1925 r. nazwa szkoły brzmiała 8-klasowa Szkoła Realna Męska Koła Polskiej Macierzy Szkolnej im. Adama Mickiewicza. Szkoła otrzymała uprawnienia państwowe do wystawiania świadectw dojrzałości.

W latach 1926-1930 rozpoczął się powolny proces przemianowania Szkoły Realnej w gimnazjum, najpierw humanistyczne, później koedukacyjne. Wiązało się to z ogromnymi wydatkami. Pozyskiwanie funduszy spoczęło nie tylko na władzy lokalnej, o czym informowała prasa łęczycka w numerze 15 Słowa Łęczyckiego, ale również na prawnych opiekunach szkoły: Łęczyckiej Radzie Opiekuńczej PMS, która, organizując akcje charytatywne na rzecz ubogich uczennic i uczniów łęczyckich placówek, pomagała materialnie zdolnym, a niezamożnym wychowankom szkół.

W roku szkolnym 1928/1929 nazwa szkoły brzmiała Gimnazjum Męskie im. Adama Mickiewicza Koła Polskiej Macierzy Szkolnej, co znalazło potwierdzenie na świadectwie dojrzałości Tadeusza Ratajewskiego oraz w rozporządzeniu MWRiOP z dnia 26 marca 1929 r.

W 1930 r., powołując się na Tadeusza Gałamona, Władysława Zarachowicza i Mirosława Pisarkiewicza, szkoła przyjęła nazwę Gimnazjum Humanistyczne im. Adama Mickiewicza w Łęczycy. Jak podaje Jadwiga Wojtczak, w roku szkolnym 1930/1931 dyrektor Ratajewski pełnił podwójną funkcję: dyrektora Męskiego Gimnazjum Humanistycznego i dyrektora Gimnazjum Żeńskiego. Obie szkoły formalnie zakończyły swoją działalność w roku 1931.

W tym samym roku szkolnym (1930/1931) decyzją władz połączono Gimnazjum Humanistyczne im. Adama Mickiewicza z prywatnym Gimnazjum Żeńskim Magistratu Miasta Łęczycy, tworząc Gimnazjum Koedukacyjne im. Adama Mickiewicza. Jej dyrektorem został Włodzimierz Ratajewski.

Szkoła nadal była prywatna, ośmioklasowa, prowadziła ją PMS i mieściła się w budynku po dawnej Szkole Realnej przy ul. Sienkiewicza 31. Borykała się z wieloma problemami finansowymi, o czym wielokrotnie dyskutowano na licznych zebraniach władz miasta i powiatu z udziałem dyrektora Ratajewskiego. Należało w trybie pilnym dokonać remontu budynku szkoły, w tym m.in. dachu i wymienić drzwi wejściowe gmachu szkoły, co znalazło potwierdzenie w protokole z dnia 14 października 1931 r. w „Księdze protokołów posiedzeń Wydziału Powiatowego w Łęczycy”. Funkcjonowanie szkoły było zagrożone – jak potwierdzają odnalezione w łęczyckim Archiwum dokumenty – między innymi z powodu niemożności systematycznych opłat czynszu za lokal oraz wysokiego zadłużenia w Zakładzie Ubezpieczeń Pracowników Umysłowych. Jednak problemy musiały mieć jeszcze inne podłoże, skoro doprowadziły do utraty płynności finansowej szkoły, a sprawa trafiła do Sądu Okręgowego w Łodzi.

Dalsze zawirowania wokół szkoły i wynikające z nich różne spojrzenia na zarządzanie budynkiem były przyczyną odejścia na emeryturę dyrektora Włodzimierza Ratajewskiego (1932 r.).

Rok 1932. Dyrektor Włodzimierz Ratajewski, grono pedagogiczne i uczniowie przed budynkiem 8-klasowego Gimnazjum Koedukacyjnym
im. Adama Mickiewicza w Łęczycy przy ul. Henryka Sienkiewicza 31.
Zdjęcie z Archiwum Muzeum w Łęczycy.

W roku szkolnym 1932/1933 funkcję dyrektora Gimnazjum Koedukacyjnego im. Adama Mickiewicza pełnił Andrzej Mazur, nauczyciel historii i matematyki.

Szkoła nadal była prywatna, ośmioklasowa, zajmowała stary budynek przy ul. Sienkiewicza 31. Zmienił się jednak jej właściciel. Od sierpnia 1932 r. było nim Łęczyckie Towarzystwo Oświatowe (dalej: ŁTO), które czynnie – wspólnie z dawnym właścicielem PMS – - włączyło się w walkę o utrzymanie prywatnej szkoły i rozwiązanie problemów finansowych. W listopadzie 1932 r. ŁTO wystosowało apel do społeczeństwa łęczyckiego z prośbą o wspomaganie działań i utrzymanie tej najstarszej w powiecie, polskiej szkoły w Łęczycy. Rok później skierowało protest do Sądu Okręgowego w Łodzi z powodu zajęcia części mienia szkolnego przez komornika za długi PMS, od której ŁTO przejęło szkołę.

W roku szkolnym 1933/1934 funkcję dyrektora Gimnazjum Koedukacyjnego im. Adama Mickiewicza objął Władysław Kwapisz, będący jednocześnie dyrektorem Państwowego Seminarium Nauczycielskiego im. Grzegorza Piramowicza w Łęczycy. Funkcję pełnił do 1936 r.

Dyrektor Kwapisz zmagał się z problemami finansowymi upadającej szkoły, o której w latach 1933-1935 rozpisywała się łęczycka prasa. Sprawie poświęcono niejedno posiedzenie władz miasta i powiatu z udziałem byłych (PMS w Łęczycy) i aktualnych właścicieli (ŁTO). W obronie Gimnazjum wysłano szereg pism urzędowych, nie wyłączając takich adresatów, jak Minister Opieki Społecznej w Warszawie czy Kurator Okręgu Szkolnego Warszawskiego, i nie rezygnując z mocnych argumentów popartych wiekową historią szkoły, jak np.: Gimnazjum im. Adama Mickiewicza przetrwało ciężkie czasy okupacji rosyjskiej i niemieckiej, będąc wówczas jedyną uczelnią polską w Łęczycy. Mimo starań tak wielu zaangażowanych łęczycan, długi, jakie odziedziczyło ŁTO po PMS, doprowadziły do utraty płynności finansowej szkoły. Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w Warszawie cofnęło uprawnienia prywatnemu gimnazjum, co przyczyniło się do jego likwidacji. Młodzież gimnazjum klas młodszych od nowego roku szkolnego 1935/1936 miała kontynuować naukę w Państwowym Seminarium Nauczycielskim w Łęczycy, natomiast uczniowie klas VII i VIII mogli być przyjęci do gimnazjum państwowego w Kutnie po zdaniu egzaminów wstępnych.

Gimnazjum Koedukacyjne im. Adama Mickiewicza przetrwało do 1936 r. Jego uczniowie zasilili klasy gimnazjum i liceum ogólnokształcącego nowego typu, które od 1932 r. działało przy postawionym w stan likwidacji łęczyckim Seminarium, które ostatecznie zostało zamknięte w 1936 r.

Lekcje odbywały się w zabytkowym, zbudowanym w XVIII/XIX w. gmachu przy ul. Targowej (nazwa ulicy w latach 1915-1950 brzmiała: ul. Aleje 3 Maja, od 1950 r.- ul. Aleje 1 Maja, dziś: Aleje Jana Pawła II).

Rok 1930. Budynek dawnego Seminarium Nauczycielskiego w Łęczycy przy Alejach 3 Maja (po 1950 r. – Aleje 1 Maja, dziś: Aleje Jana Pawła II). Obecnie: Zespół Szkół im. Jadwigi Grodzkiej.
Ze zbiorów Archiwum Muzeum w Łęczycy.

Dyrektor Władysław Kwapisz rozpoczął działania zmierzające do rozbudowy szkolnego budynku dla potrzeb gimnazjum i liceum. Ukończył je jego następca, Marian Cieplak, który od września 1936 r. objął stanowisko dyrektora Państwowego Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza.

Przy szkole funkcjonował internat łęczyckiego Seminarium, w którym mieszkali również uczniowie PKGiL. W budynku internatu, przy ul. Szerokiej 23 (obecnie ul. Belwederska 23) znajdował się gabinet lekarski. Opiekę zdrowotną nad uczniami sprawowali: lekarz szkolny, Michał Kantorek, stomatolog, Helena Kawczyńska i higienistka Zofia Zalewska. W pokojach uczniowskich stały jedynie łóżka, które stanowiły własność prywatną licealistów, podobnie jak przywiezione z domu pościel i kuferek na rzeczy osobiste, które trzymano pod łóżkiem.

Dawny budynek internatu dla chłopców (pierwszy z lewej) przy ul. Szerokiej 23 (obecnie: Belwederska 23). Dziś funkcjonuje tu Przedszkole Nr 2.
Ze zbiorów Archiwum Muzeum w Łęczycy.

Przyjęcie uczniów do klas licealnych odbywało się na mocy pozytywnie zdanych egzaminów wstępnych. Warunkiem dopuszczenia do egzaminu było świadectwo ukończenia gimnazjum. Rada Pedagogiczna mogła zwolnić kandydata z egzaminów wstępnych na podstawie dobrych ocen z klasy IV gimnazjalnej. Ucznia obowiązywały następujące egzaminy: do klasy humanistycznej pisemny z języka polskiego, ustny z historii i języka obcego (do wyboru – język łaciński lub obcy nowożytny); do klasy przyrodniczej obowiązywał egzamin pisemny z języka polskiego, ustny z historii i fizyki lub chemii.

Ze względu na dużą liczbę uczniów, sześć klas gimnazjum miało zajęcia w budynku szkoły powszechnej.

Rok 1935. Dawny budynek szkół powszechnych w Łęczycy przy ul. Solnej 4
(dziś: Szkolna 4). Obecnie: Gimnazjum im. Jana Pawła II.
Ze zbiorów Archiwum Muzeum w Łęczycy.

Dnia 3 maja 1937 roku Państwowe Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza otrzymało sztandar, zachowany do dnia dzisiejszego, wyeksponowany w nowej Izbie Tradycji, otwartej w 2006 r. z okazji Jubileuszu 100-lecia Szkoły.

Rok 1937. Sztandar Państwowego Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum Koedukacyjnego im. Grzegorza Piramowicza w Łęczycy. Izba Tradycji Liceum Ogólnokształcącego im. Kazimierza Wielkiego w Łęczycy, ul. Marii Konopnickiej 13.

Sztandar, jak mówił historyk dr Adam Fryc, „to duma, to element jednoczący i zacieśniający więzi ludzi z nim związanych”, dlatego każda informacja o nim jest bezcenna. Henryk Kaczyński, powojenny nauczyciel Liceum, przekazał dane o fundatorach sztandaru oraz opowiedział o dramatycznej akcji jego ocalenia.

W okresie II wojny światowej, nie wiadomo już, dlaczego, sztandar znalazł się w Berlinie, później w Łodzi. Odzyskał go w 1946 r. (podobno od oficera niemieckiego) woźny, Stanisław Koliński, i przywiózł do szkoły. Decyzją ówczesnych władz, sztandar miał zostać zniszczony, a osobą wyznaczoną do tego zadania był Henryk Kaczyński, który nie wykonał polecenia służbowego, ukrył sztandar w domu, by w 1995 r. przekazać go szkole.

Na sztandarze, prócz wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej oraz herbów Ziemi Łęczyckiej i Łęczycy, znalazł się widok Archikolegiaty Łęczyckiej w Tumie. Prawdopodobnie chciano w ten sposób podkreślić ciągłość oświaty łęczyckiej, od średniowiecznej szkoły archikolegiackiej do Państwowego Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum Koedukacyjnego im. Grzegorza Piramowicza w Łęczycy. Rewers sztandaru jest koloru czerwonego z wyhaftowanym godłem Rzeczypospolitej Polskiej i napisem: „Wszystko, co nasze, Polsce oddamy”. Na drzewcu przybito pamiątkowe gwoździe fundatorów sztandaru, których nazwiska – za Henrykiem Kaczyńskim-podał Henryk Stokwiszewski.

3 maja 1937. Uroczystość przekazania sztandaru Państwowego Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum w Łęczycy. Zdjęcie z archiwum rodzinnego Zofii Macudzińskiej (Matias). Od prawej: Stanisław Macudziński, chorąży, Giga Halicka, Anna Bednawska, Bronisław Tomaszewski, Józef Grzelak.

Pośrodku drzewca sztandaru umieszczono miniaturę rozłożonej książki, na kartach której wygrawerowano nazwiska nauczycieli PKGiL z roku szkolnego 1936/1937: dyrektor Marian Cieplak, Bartoszyńska M., Dziedzic H., Jaroszczakówna Z., Olszewska S., Ubertówna H., Bakun B., Bartoszynski A., pastor Cerecki, Chmielecki W., dr Kantorek M., dr Knasiakowski M., Księżopolski N., Liberman S., Mugeński J., ks. Palinceusz J., Seredyński A., Sroka J., Wodyk Fr., Wyczółkowski M.

3 maja 1937. Łęczycki Rynek. Uroczystość przekazania sztandaru Państwowego Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum w Łęczycy. Na czele Jan Olejniczak, uczeń klasy I Liceum. Zdjęcie z archiwum rodzinnego Zofii Macudzińskiej (Matias).

Główną inicjatywą dyrektora Cieplaka była rozbudowa szkolnego gmachu po dawnym Seminarium. Z roku na rok wzrastała liczba uczniów, o czym informowała lokalna prasa. W roku szkolnym 1936/1937 szkoła liczyła 295 uczniów i 8 klas, z czego 31% młodzieży pochodziła ze wsi, a z miast 69%. Rok następny to już 351 uczniów i 9 klas. Klasa I licealna posiadała 2 wydziały, humanistyczny i przyrodniczy. 33% uczniów pochodziło z okolicznych wsi, 67% z miasta.

Budowa nowego gmachu dla potrzeb Gimnazjum i Liceum stała się priorytetem władz lokalnych i szkolnych. Jej przebieg w kolejnych fazach opisał w swojej Kronice ówczesny starosta powiatu łęczyckiego, dr Zygmunt Pajdak, zamieszczając w niej cenne fotografie, opisy i pełne zestawienie kosztów budowy szkoły.

Decyzją władz miejskich i powiatowych, na podstawie projektów zatwierdzonych przez Ministerstwo Oświaty w Warszawie i Urząd Wojewódzki w Łodzi, w roku 1937 rozpoczęła się budowa nowego skrzydła szkoły od strony zachodniej. Do starego budynku Seminarium, na terenie ogrodu szkolnego, dobudowano nowe skrzydło szkoły odpowiadające architektonicznie zabytkowej części gmachu. Całe społeczeństwo łęczyckie włączyło się do akcji składania dobrowolnych składek na rzecz budowy szkoły. Prace zostały rozłożone na trzy etapy: remont sal szkolnych, budowa sali gimnastycznej, dobudowanie budynku administracyjno-mieszkalnego.

Przewodniczącym społecznego Powiatowego Komitetu Rozbudowy Gimnazjum był starosta powiatu łęczyckiego, dr Zygmunt Pajdak, członkami: Antoni Anusiak, burmistrz Łęczycy, Marian Cieplak, dyrektor szkoły, Marian Płucennik, łęczycki rzemieślnik, skarbnik Komitetu, Teodor Gałązka, kierownik Powiatowego Zarządu Dróg, Jan Sroka, nauczyciel, Zygmunt Sokołowski, ławnik, Stanisław Żółkowski, lekarz, Julian Gietner, nauczyciel, wiceburmistrz Łęczycy, Borsukiewicz, ks. dziekan Tadeusz Urbański, inż. Franciszek Obrębski, adwokat Adolf Szyffman (Schiffman), inż. Szretter, Jerzy Dodacki, były burmistrz Łęczycy, Leon Broszkowski, sekretarz Rady Powiatu Łęczyckiego, Wacław Komorowski, budowniczy miejski.

Zygmunt Pajdak nie szczędził słów pochwały skarbnikowi Komitetu, Marianowi Płucennikowi, stwierdzając, że najbardziej ofiarnym w pracy nad rozbudową gimnazjum jest p. Marian Płucennik, kupiec w Łęczycy, który swą praktyczną wiedzą, znawstwem wybitnem w dziedzinie materiałów i robót budowlanych, ciągłą kontrolą nad miejscem budowy ułatwia Komitetowi wywiązanie się z zadania, nie mówiąc już o oszczędnościach sięgających tysięcy, które z tytułu jego ofiarnej pracy Komitet i Społeczeństwo uzyskali.

Zamieszczone w Kronice Zygmunta Pajdaka i podpisane przez niego zdjęcia z budowy stanowią nieoceniony materiał dokumentujący tak ważne, nie tylko w historii szkoły, ale i Łęczycy, wydarzenie.

3 września 1937 r. Informacja Zygmunta Pajdaka zamieszczona w Kronice łęczyckiej, t. I, s.15. Archiwum Muzeum w Łęczycy.

3 września 1937 r. Na placu budowy Gimnazjum i Liceum w Łęczycy. Zygmunt Pajdak, Kronika łęczycka, t. I, s.15 L. Archiwum Muzeum w Łęczycy.
Od lewej: Marian Cieplak, dyrektor gimnazjum, inż. Ruszkiewicz z Kuratorium Okręgu Szkolnego w Warszawie, Stanisław Cebrowski, wicestarosta, Marian Płucennik, skarbnik Komitetu, inż. Teodor Gałązka, robotnik, inż. Janicz z Łódzkiego Urzędu Wojewódzkiego.

Rok 1937. Zdjęcie z placu budowy szkoły. Zygmunt Pajdak, Kronika łęczycka, t. I, s.16 L. Archiwum Muzeum w Łęczycy.

Rok 1937. Zdjęcie z placu budowy szkoły. Zygmunt Pajdak, Kronika łęczycka, t. I, s.16 L. Archiwum Muzeum w Łęczycy.

Rok 1937. Zdjęcie z placu budowy szkoły. Zygmunt Pajdak, Kronika łęczycka, t. I, s.16 L. Archiwum Muzeum w Łęczycy.

Fotografia 1. 10 sierpnia 1937 r. Zdjęcie z placu budowy szkoły. Od lewej: Władysław Rosse, murarz, Zygmunt Pajdak, starosta łęczycki, Marian Płucennik, członek i skarbnik Komitetu Budowy Gimnazjum, inż. Bądzkiewicz, kierownik budowy Kronika łęczycka, t. I, s.66 L.

Fotografia 2. 10 sierpnia 1937 r. Zdjęcie z placu budowy szkoły. Zygmunt Pajdak, Kronika łęczycka, t. I, s.67 L. Archiwum Muzeum w Łęczycy.

Fotografia 3. 10 sierpnia 1937 r. Zdjęcie z placu budowy szkoły. Zygmunt Pajdak, Kronika łęczycka, t. I, s.67 L. Archiwum Muzeum w Łęczycy.

Fotografia 4. 10 sierpnia 1937 r. Zdjęcie z placu budowy szkoły. Zygmunt Pajdak, Kronika łęczycka, t. I, s.67 L. Archiwum Muzeum w Łęczycy.

Fotografia 4. 10 sierpnia 1937 r. Zdjęcie z placu budowy szkoły. Zygmunt Pajdak, Kronika łęczycka, t. I, s.67 L. Archiwum Muzeum w Łęczycy.

28 grudnia 1937 r. Zygmunt Pajdak, Kronika łęczycka, t. I, s.133 L. Archiwum Muzeum w Łęczycy.

10 sierpnia 1938 r. Zygmunt Pajdak, autor bezcennych informacji o budowie Gimnazjum i Liceum w Łęczycy. Zdjęcie z 1935 r. z podpisem autora zamyka trzytomową Kronikę łęczycką pisaną w latach 1937-1938. Archiwum Muzeum w Łęczycy, t. III, s.194.

Od roku szkolnego 1938/1939 do zamknięcia szkoły przez władze okupacyjne, tj. do 18 stycznia 1940 r., obowiązki dyrektora Państwowego Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza (PKGiL) sprawował Nikodem Księżopolski. To on z całą społecznością szkolną, władzami miasta, powiatu, województwa, z przedstawicielami władzy kościelnej oraz dyrektorem-posłem Marianem Cieplakiem, miał dokonać uroczystego otwarcia nowo dobudowanego skrzydła szkoły podczas inauguracji roku szkolnego 1939/1940. Niestety, wybuch II wojny światowej pokrzyżował te plany. Szkolny budynek, już w pierwszych dniach okupacji, został zajęty przez wojsko, utworzono w nim niemiecki sąd, a młodzież mogła uczyć się jedynie w internacie przy ul. Szerokiej 23 (dziś: Belwederskiej 23).

Łęczyca z dniem 9 listopada 1939 r. została wcielona do okręgu Poznań, przemianowanego 29 stycznia 1940 r. na tzw. Okręg Rzeszy Kraju Warty (Reichsgau Wartheland).

Na wszystkich polskich ziemiach wcielonych do III Rzeszy rozpoczęły się najtragiczniejsze lata okupacji hitlerowskiej. Nauczyciele, uczniowie i absolwenci łęczyckiego Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza rozpoczęli konspiracyjną działalność antyniemiecką.

Pierwsze dni okupacji opisał w swoich wspomnieniach Romuald Poleszczuk, wówczas uczeń klasy III:
Piękną kartę swoich dziejów zapisali wychowankowie Szkoły we wrześniu 1939 r., kiedy Łęczyca stała się centrum pierwszej fazy Bitwy nad Bzurą. 30 sierpnia starsi uczniowie zostali w ramach członkostwa w Lidze Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej Kraju (LOPP), zmobilizowani i w szkolnym umundurowaniu pilnowali porządku, śledzili dywersantów, którzy mogli się znaleźć w zatłoczonym przez uciekinierów mieście. Główne punkty obserwacyjne założono na plebanii pastora ewangelickiego przy ul. Ozorkowskiej (obsada placówki: m.in. Stanisław Borucki /d-ca/, Edward Jankowski, Wojciech Jurewicz, Zdzisław Pisowicz, Romuald Poleszczuk, Karol Trzeciak i Włodzimierz Trzepiński) i na dachu budynku szkoły przy ul. Solnej (obecnie ul. Szkolnej) (m.in. Zbigniew Piotrowski, Witold Karolakowski, Jerzy Kamiński i Adam Bednarek). W sztabie miasta uczniów reprezentowali Włodzimierz Piotrowski i Sławomir Sobocki. Wszyscy uczniowie klas starszych byli objęci Przysposobieniem Wojskowym – PW. We wrześniu Janina Żegocka, dyrektorka Szkoły Ćwiczeń zorganizowała szpital polowy w bursie przy ul. Belwederskiej. Pracowały tam uczennice przeszkolone na kursach sanitarnych. Były to: Otylia Kubiak-Kokocińska, Stanisława Kubiak-Budzicz, Zofia Macudzińska-Matiasowa, Halina Doruchowska-Buchnerowa, Sławomira Skalska, Janina Majchrzakówna-Wojtera, Maria Majchrzakówna- -Morozgalska, Wanda Paderewska, Krystyna Paderewska-Grodzińska, Halina Sokołowska-Zającówna, Mirosława Polanowska i Barbara Jurewicz. Sprawami zaopatrzenia szpitala zajmowała się Aleksandra Schiffman, nauczycielka. W szpitalu tym leczono, oprócz żołnierzy polskich także i Niemców, którzy po opanowaniu Łęczycy przez Wehrmacht - wydali uczennicom-pielęgniarkom – dobrą opinię, dzięki czemu uniknęły prześladowań okupanta.

Pod koniec września 1939 r. na terenie Łęczycy powstała pierwsza grupa KOP-u (Komenda Obrońców Polski), której inicjatorami byli uczniowie i absolwenci gimnazjum i liceum: Zbigniew Piotrowski, jego brat Włodzimierz, Adam Bednarek, Jerzy Bednarek, Wojciech Jurewicz, Jerzy Kamiński, Witold Karolakowski i Włodzimierz Koperkiewicz. Młodzież nawiązała kontakty z organizacją ogólnopolską, zbierała i magazynowała broń i amunicję, rozpracowywała dokładnie liczebność, uzbrojenie i lokalizację zgrupowanych w Łęczycy jednostek wojskowych, żandarmerii i policji oraz urzędów niemieckich, prowadziła kolportaż prasy podziemnej. Nauczyciele uczestniczyli w akcji tajnego nauczania. Konspiracyjna działalność z narażeniem życia trwała do wyzwolenia.

18 stycznia 1940 r. zostały zamknięte wszystkie polskie szkoły na terenach okupowanych, także Państwowe Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza. Decyzja o zamknięciu szkoły została uprawomocniona pismem władz niemieckich o następującej treści:
Der Landrat Ozorków, dnia 18 stycznia 1940 r. Des Kreises Lentschütz
Do
Panów Burmistrzów i Wojtów
Powiatu Łęczyckiego
Zarządzam, aby natychmiast zamknąć Gimnazjum w Łęczycy i wszelkie polskie szkoły ludowe.
Nauka szkolna może być udzielana od dziś tylko przez nauczycieli niemieckich dla niemieckich dzieci. Gimnazjalistów w Łęczycy, jak również polskich nauczycieli należy wciągnąć (na listę) do Urzędu Pracy (służba pracy).
Wykonanie mego zarządzenia musi nastąpić w ciągu trzech dni.
(-)Vogel

Okupant zniszczył większość szkolnego księgozbioru bibliotecznego. Dokumentacja, sprzęt i pomoce naukowe uległy kasacji. Nauczycieli i młodzież od 14 roku życia zmuszono do pracy fizycznej. Ze wspomnień Apolonii Prasnowskiej i Zofii Macudzińskiej (voto Matias) wiadomo, że tylko dzięki dyrektorowi Nikodemowi Księżopolskiemu, który z narażeniem życia ukrył szkolne dokumenty, młodzież po wojnie mogła odzyskać niektóre świadectwa szkolne.

W kwietniu 1940 roku nastąpiły masowe aresztowania inteligencji łęczyckiej i aktywnych działaczy. Uwięziono prawie wszystkich nauczycieli łęczyckich szkół średnich i powszechnych, księży, lekarzy, adwokatów, podchorążych i podoficerów rezerwy WP.

Wielu z nich wywieziono do obozów koncentracyjnych, z których już nigdy nie wrócili. Tak było w przypadku nauczycieli przedwojennego Liceum: Antoniego Bartoszyńskiego (1898-1940 Gusen), Władysława Chmieleckiego (1896-1940 Gusen), Mariana Knasiakowskiego (1895-1940 Gusen), Urszuli Leszczyńskiej (1907- -1943 Oświęcim), Józefa Makarewicza (daty urodzenia nie ustalono, 1941 Gusen), księdza prefekta Józefa Palinceusza (1899-1942 Dachau), Włodzimierza Ratajewskiego (1872-1941Dachau).

Tragiczny los spotkał uczniów Szkoły Realnej, zamordowanych w niemieckich obozach śmierci, choćby Wincentego Piotrowskiego (1890-1940 Mauthausen). Inni stali się ofiarami zbrodni stalinowskich: Antoni Czapliński (1904-1940 Katyń), Wacław Kawecki (1906-1940 Katyń), Adam Kulpiński (1894-1940 Katyń), Kazimierz Wacław Maciejewski (1907-1940 Katyń), Edmund Pawłowski (1902-1940 Katyń), Wincenty Piotrowski (1889-1940 Mauthausen-Gusen), Stanisław Rajski (1888-1940 Dachau), Stanisław Skalski (1942, Oświęcim).

Romuald Poleszczuk wspominał:
Pierwsza okupacyjna zima – 1939/40- srożyła się w mieście okaleczonym działaniami wojennymi, a jego mieszkańcy doświadczali pierwszych represji i dolegliwości ze strony władz okupacyjnych. Wtedy nauczyłem się, jak większość moich kolegów, chodzić w mróz bez czapki, aby nie kłaniać się oficerom niemieckim. Było nas jednak coraz mniej; jedni koledzy uciekli do Generalnego Gubernatorstwa, inni na wieś. Wśród tych, którzy pozostali na miejscu zawiązywały się pierwsze zręby konspiracji. W marcu 1940 r. miały miejsce masowe aresztowania znanych mieszkańców Łęczycy, wśród nich liczna grupa naszych nauczycieli i wychowawców, wywiezionych następnie do obozów koncentracyjnych w Niemczech. Przytłaczająca większość z nich została zamordowana i „powróciła” w urnach z prochami, za które rodziny musiały płacić 5 marek.

Po zakończeniu działań wojennych, przez cały 1945 r., z wojennej tułaczki wracali ci, którzy ocaleli, wśród nich nauczyciele i uczniowie łęczyckiego gimnazjum i liceum. Powrócili, wcześniej aresztowani i wywiezieni z Łęczycy: Helena Dziedzic, Zofia Jaroszczak, Helena Kindlarska, Józef Mugeński, Sabina Olszewska, Zofia Wojtczak, Władysław Zarachowicz.

Rozpoczął się czas odbudowy szkół, także spalonego przez Niemców 18 stycznia 1945 r. budynku Państwowego Koedukacyjnego Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza w Łęczycy.

Powoli odradzało się łęczyckie szkolnictwo po wojennej gehennie, ale już według nowych założeń programowych i w innej rzeczywistości polityczno-społecznej.

Przypisy:
1. Jadwiga Wojtczak, Szkoły średnie w Łęczycy, [w:] Ziemia Łęczycka 1990, nr 13(618), s.5.
2. Słowo Łęczyckie z dnia 10 października 1926 r., nr 15.
3. Protokół Nr 10 z posiedzenia Sejmiku Powiatowego w Łęczycy z dnia 27 marca 1931 r., [w:] APP, OŁ, PRiWPŁ, sygn.9, nlb.
4. Księga protokołów posiedzeń Wydziału Powiatowego w Łęczycy. Protokół z dnia 11 marca 1932 r. Tom IV, 1928-1933, [w:] APP, OŁ, PRiWPŁ, sygn.7, nlb.
5. Tadeusz Gałamon, 90-lecie polskiego szkolnictwa ogólnokształcącego w Łęczycy (1906-1996).Maszynopis znajduje się w MiPBP w Łęczycy, przedruk [w:] Biuletyn Informacyjny Rady i Zarządu Miasta Łęczycy nr 9/ 1996; Tadeusz Gałamon, Władysław Zarachowicz, Zarys historii średniego szkolnictwa ogólnokształcącego w Łęczycy, [w:] 50-lecie matury (1948-1998). Państwowe Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum w Łęczycy, Łęczyca 1998, s.1-7; Tadeusz Gałamon, Władysław Zarachowicz, Przyczynek do historii średniego szkolnictwa ogólnokształcącego w Łęczycy, [w:] Notatki Płockie 1996, nr 2/167, s.1-2; Tadeusz Gałamon, Władysław Zarachowicz, Wspomnienia i przyczynki do historii średniego szkolnictwa ogólnokształcącego w Łęczycy, maszynopis znajduje się w MiPBP w Łęczycy; Jadwiga Wojtczak, Szkoły średnie w Łęczycy, [w:] Ziemia Łęczycka 1990, nr13, s.4-5; Z dziejów Liceum Ogólnokształcącego im. Kazimierza Wielkiego w Łęczycy, Łęczyca 2006, rozdział III, IV, V.
6. M. Pisarkiewicz, Przyczynek do dziejów szkolnictwa średniego w Łęczycy (do 1939 roku), [w:] Z dziejów Liceum...,op.cit., s. 29.

Łęczyca jako jeden z najstarszych ośrodków osadnictwa na ziemiach polskich a w wiekach późniejszych także lokalne centrum administracyjno-handlowe posiadała placówkę szkolną jeszcze przed uzyskaniem praw miejskich w XIII wieku. Była to szkoła kolegialna istniejąca już w XII stuleciu, która kształciła młodzież na potrzeby kościoła. Placówka ta przetrwała do połowy XVIII w. Nieco młodszy rodowód miała szkoła działająca przy kościele farnym pod wezwaniem św. Andrzeja. Na początku piętnastego stulecia król Władysław Jagiełło, biorąc pod uwagę rosnące znaczenie tej placówki i prezentowany przez nią poziom, nadał jej monarszy przywilej. Widać więc, że zarówno kler jak i władza świecka już w czasach bardzo odległych przywiązywały ogromną wagę do kształcenia młodzieży. Nie da się przecenić roli szkół uniemożliwiających procesy rusyfikacji czy germanizacji. Nie można zapomnieć o wielkim poświęceniu nauczycieli, którzy z narażeniem życia organizowali i prowadzili tajne komplety. Maleńką cegiełką tego wielkiego gmachu jakim jest szkolnictwo na przestrzeni dziejów, cegiełką, gmachu mądrości i wiedzy, uczniów i pedagogów jest Liceum Ogólnokształcące w Łęczycy, które za swego patrona ma znakomitego monarchę polskiego, Kazimierza Wielkiego.

Po strajku szkolnym z 1905 roku mieszkańcy miasta postanowili zorganizować szkołę średnią z polskim językiem wykładowym. Zawiązany w tym celu Obywatelski Komitet Szkolny doprowadził w 1906 roku do otwarcia Progimnazjum Humanistycznego, kierowanego przez Pawła Korwin - Kossakowskiego. Po przejęciu szkoły przez Polską Macierz Szkolną zmieniono jej profil na matematyczny i nazwę na "Czteroklasowa Szkoła Realna im. Adama Mickiewicza w Łęczycy". Jej pierwszym dyrektorem został Włodzimierz Ratajewski.

Do 1914 roku szkoła nie miała uprawnień państwowych, a maturę można było zdawać w Rostowie nad Donem. Brak jednak danych o liczbie uczniów, którzy tam ją uzyskali.

W okresie I wojny światowej szkołą kierował ks. Antoni Żydanowicz, który w 1918 roku przekształcił ją, za zgodą władz miejskich, w placówkę sześcioklasową.

Po odzyskaniu Niepodległości kierownikiem szkoły został Stefan Klepa, a po nim ponownie W. Ratajewski.

W 1922 roku nazwę placówki przemianowano na Sześcioklasową Wyższą Szkołę Realną w Łęczycy. Prowadziła ją nadal Polska Macierz Szkolna, jako szkołę prywatną, w której nie można było uzyskać matury. W 1925 roku szkoła przyjęła nazwę Ośmioklasowa Szkoła Realna im. Adama Mickiewicza w Łęczycy.

W 1935 roku zorganizowano Pierwszy Zjazd Koleżeński Wychowanków Ośmioklasowej Szkoły Realnej. Na upamiętniającym uroczystość tableau figuruje m.in. dyr. W. Ratajewski, który w tym samym roku zakończył karierę. Na jego miejsce dyrektorem placówki został Antoni Mazur.

W 1925 roku Szkoła Realna uzyskała uprawnienia państwowe do wystawiania świadectw maturalnych. "Słowo Łęczyckie" zamieściło w 1926 roku listę maturzystów Szkoły Realnej z tego roku. świadectwa dojrzałości uzyskali: Jan Bartczyk, Rynord Buch, Franciszek Czapliński, Antoni Czerwiński, Czesław Dytz, Władysław Grzelak, Józef Jasiński, Antoni Kaczeniak, Stanisław Kruszyniak, Franciszek Kubiaczyk, Roman Michałkiewicz, Roman Modliński, Stanisław Skupiński, Zdzisław Sroczyński, Ide Arje Szajbe, Icek Wolf Szlamowicz, Stefan Wojciechowski, i Aleksander Wronowski.

 

 

W 1927 roku w Szkole Realnej ukazywało się przez kilka miesięcy pisemko szkolne "Nasze Loty". Był to dwutygodnik szkół średnich, wydawany przez Bratnią Pomoc Szkół Średnich Łęczycy. Redaktorem naczelnym był K. Motylewski, a redaktorem odpowiedzialnym, dyrektor placówki Aleksander Pawłowski. Łącznie wydano pięć numerów. Na łamach znalazła się przede wszystkim uczniowska twórczość literacka i niewielka garść informacji z życia szkoły. Wymieniono także kilka nazwisk nauczycieli szkoły: Doroszewskiego (matematyk), Mazura i Sokołowskiego (polonista).

W 1930 roku Szkoła Realna zmieniła nazwę na Gimnazjum Humanistyczne im. Adama Mickiewicza w Łęczycy. Była to szkoła męska.

W 1931 roku męskie Gimnazjum im. Adama Mickiewicza połączono z Miejskim Gimnazjum żeńskim zmieniając nazwę na Gimnazjum Koedukacyjne im. Adama Mickiewicza. Powodem były prawdopodobnie względy prawne i finansowe. Siedzibą nowej szkoły stało się użytkowane jeszcze przez gimnazjum męskie dawne locum Szkoły Realnej.

Początkowo Gimnazjum Koedukacyjne im. Adama Mickiewicza znajdowało się pod opieką Koła Polskiej Macierzy Szkolnej (stąd czasem spotyka się nazwę Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej), ale z czasem kuratelę przejęło nad nim, specjalnie utworzone, Łęczyckie Towarzystwo Oświatowe (ŁTO). Gimnazjum powstałe z dwóch, prawdopodobnie zadłużonych szkół, przeżywało kłopoty finansowe. W 1933 roku część jego mienia zajął komornik. Uznał długi Polskiej Macierzy Szkolnej za scedowane na nową szkołę i kierujące nią ŁTO. Szkoła ŁTO, według niego, była ciągłością poprzednich placówek. Zresztą, Kuratorium Okręgu Szkolnego Warszawskiego przeniosło prawa Gimnazjum Koedukacyjnego im. Adama Mickiewicza (Gimnazjum Polskiej Macierzy Szkolnej) na prywatne gimnazjum ŁTO. Problem nie został rozwiązany i nie pomógł nawet nowy, ekskluzywny Zarząd ŁTO powołany w 1934 roku, w którego skład wchodzili m.in. starosta Zygmunt Pajdak i burmistrz Antoni Anusiak. Na czele ŁTO stał Marian Płucennik (Płuciennik), który w następnych latach społecznie kierował komitetem rozbudowy budynków Seminarium Nauczycielskiego na potrzeby Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza.

Za kłopoty finansowe placówki częściowo obwiniono dyrektora szkoły Antoniego Mazura. Oskarżono go o malwersacje i osadzono w więzieniu śledczym. Po roku A. Mazur został zrehabilitowany, nie uratowało to już jednak samej placówki. A. Mazur był również redaktorem naczelnym "Ziemi Łęczyckiej".

Prawdziwy kryzys szkoły nastąpił w wyniku cofnięcia jej uprawnień przez Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Delegacja Zarządu Miasta, ŁTO i kół rodzicielskich wystarała się u władz oświatowych o utworzenie równoległych klas gimnazjalnych przy wygaszanym Seminarium Nauczycielskim.

Od 1 IX 1935 roku klasy młodsze przyjęto do ich roczników w Seminarium, a w zasadzie do utworzonego przy nim w 1932 roku Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza, natomiast siódme i ósme, do szkoły w Kutnie.

W 1936 roku Gimnazjum Koedukacyjne im. Adama Mickiewicza zostało formalnie zlikwidowane.

Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza utworzono w 1932 roku w miejsce likwidowanego Seminarium Nauczycielskiego. Prawdopodobnie od samego początku nosiło, formalnie lub zwyczajowo, swoje imię odziedziczone po Seminarium.

W 1935 roku szeregi jego uczniów zasiliły klasy z rozwiązanego Gimnazjum Koedukacyjnego im. Adama Mickiewicza.

W 1936 roku szkoła przyjęła nazwę Państwowe Koedukacyjne Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza. Od 1 września 1936 roku jej dyrektorem był Marian Cieplak, który w 1938 r. został posłem na Sejm RP.

Odtąd, aż do zamknięcia szkoły w dn. 18 stycznia 1940 r. przez hitlerowskiego okupanta, obowiązki dyrektora pełnił Nikodem Księżopolski.

Za kadencji dyr. M. Cieplaka w latach 1936 - 1939 rozbudowano szkołę o nowe skrzydło.

Dnia 3 maja 1937 roku nadano szkole sztandar zachowany do dnia dzisiejszego.

Na sztandarze prócz wizerunku Matki Boskiej Częstochowskiej oraz herbów Ziemi Łęczyckiej i Łęczycy znalazł się również widok Archikolegiaty Łęczyckiej w Tumie. Prawdopodobnie chciano w ten sposób podkreślić ciągłość oświaty łęczyckiej, od średniowiecznej szkoły archikolegiackiej do Gimnazjum i Liceum Państwowego Koedukacyjnego im. Grzegorza Piramowicza w Łęczycy.

Radę Pedagogiczną Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza stanowili wówczas: dyr. M. Cieplak, M. Bartoszyńska, H. Dziedzic, Z. Jaroszczakówna, S. Olszewska, H. Ubertówna, B. Bakun, A. Bartoszyński, pastor Cerecki, W. Chmielecki, Dr M. Kantorek, Dr M. Knasiakowski, N. Księżopolski, S. Liberman, J. Mugeński, Ks. J. Palinceusz, A. Seredyński, J. Sroka, Fr. Wodyk, M. Wyczółkowski.

 

 

Ostatnia matura w placówce odbyła się w 1939 roku. Zdało ją 18 osób. Byli to: Barbara Fajndt, Barbara Jurewicz, Kazimierz Kupisz, Sala (Sara ?) Landau, Zofia Macudzińska, Wanda Nowakowska, Halina Sokołowska, Monika Zywert, Maciej Dołęgowski, Helena Doruchowska, Zdzisława Grąbczewska, Estera Grynbaum, Zygmunt Jankowski, Rozalia Danuta Lux, Jan Olejniczak, Krystyna Paderewska, Zbigniew Piotrowski, i Tadeusz Tyszkiewicz.

W Gimnazjum i Liceum im. Grzegorza Piramowicza wydawano gazetkę szkolną "Głos Młodzieży". Pierwszy numer, świetnej pod względem edytorskim gazetki (fotografie, papier kredowy) ukazał się w 1938 roku. Kolejnych sześć wyszło do czerwca 1939 roku. "Głos Młodzieży" drukowano w łęczyckiej drukarni Czesława Giertycha (Gertycha). Redaktorem wszystkich siedmiu numerów był Jan Olejniczak, a wydawcą Drużyna Harcerska im. Zawiszy Czarnego. W numerze z czerwca 1939 roku podano m.in. listę maturzystów. Umieszczono także informację o pobycie w szkole biskupa łódzkiego Włodzimierza Jasińskiego. Wymieniono kilku nauczycieli placówki, min.: Bartoszyńskiego, Bronowską, Makarewicza, prefekta ks. Palinceusza.

Po zakończeniu okupacji niemieckiej placówka wznowiła działalność bardzo szybko bowiem już 5 marca 1945 roku nastąpiła pierwsza powojenna inauguracja roku szkolnego. W 1966 roku po dalszych zmianach organizacyjnych szkoła nasza już jako Liceum Ogólnokształcące, otrzymała nowy budynek, tzw. tysiąclatkę. Nazwa wywodzi się stąd, że ówczesne władze kraju realizowały hasło "tysiąc szkół na tysiąclecie" (państwa polskiego). Nowym patronem Liceum po Adamie Mickiewiczu i Grzegorzu Piramowiczu został Marian Buczek. Po trzydziestu latach patronem Liceum Ogólnokształcącego w Łęczycy ponownie zostaje postać dorównująca klasą poecie i pedagogowi.

Nasza szkoła liczy sobie już ponad 90 lat. Mieści się obecnie w budynku przy ul. M. Konopnickiej 13. Uczniowie mają do dyspozycji 18 klaso-pracowni, salę gimnastyczną, bibliotekę, świetlicę oraz pomieszczenia niezbędne do normalnego funkcjonowania szkoły. Z pewnością nie wszystkie pracownie są wyposażone tak jak byśmy chcieli, ale to nie one stanowią o pięknych tradycjach i potencjale naszego Liceum. Tworzą je nauczyciele, uczniowie i przyjaciele naszej Szkoły.

Lata 1990-2002 przyniosły bardzo wiele istotnych zmian w funkcjonowaniu średniego szkolnictwa ogólnokształcącego w skali całego kraju, które oczywiście nie ominęły naszego miasta. Ogrom przemian był wynikiem przeobrażeń ustrojowych, społecznych i ekonomicznych związanych z demontażem systemu komunistycznego i narodzinami nowej - demokratycznej III Rzeczypospolitej. Ukoronowaniem zachodzących procesów stała się reforma systemu edukacji zapoczątkowana w 1999 roku. Wprowadziła ona trójstopniowy podział szczebli nauczania, zastępując między innymi czteroletnie liceum ogólnokształcące na podbudowie ośmioletniej szkoły podstawowej trzyletnim liceum, w którym mogą kontynuować naukę absolwenci trzyletniego gimnazjum.

Pierwszym symptomem przeobrażeń był w roku 1990 powrót do szkół lekcji religii, nieobecnych w naszym liceum od roku 1953. Katechezy w liceum łęczyckim od początku prowadzone były przez ojców ze zgromadzenia o.o. Bernardynów, do których w roku 2001 dołączył katecheta świecki.

Wyrazem zmian było także przekształcenie w 1991 roku komitetu rodzicielskiego w radę rodziców, a przede wszystkim powołanie rady szkoły, nowego organu, którego zadaniem stała się demokratyzacja zarządzania szkołą. Rada szkoły, w skład której w równej liczbie weszli przedstawiciele grona pedagogicznego, rodziców i uczniów, zyskała duży wpływ na wypracowanie nowego modelu kierowania szkołą uwzględniającego oczekiwania wszystkich podmiotów tworzących społeczność szkolną.

Od 1992 roku zasady funkcjonowania szkoły określa jej statut, który precyzyjnie ujmuje wszystkie regulacje prawne i jest podstawą porządkującą relacje na płaszczyźnie szkoła - uczeń.

W tym samym czasie przyjęte zostały nowe dokumenty prawne określające funkcjonowanie takich organów szkoły jak rada pedagogiczna, rada szkoły i rada rodziców.

O tym, że szkoła coraz lepiej odpowiadała na wyzwania współczesności, świadczyć może poszerzenie spektrum nauczanych języków obcych. Do języków rosyjskiego i niemieckiego w 1991 roku dołączył język francuski, a w 1996 roku język angielski.

Niewątpliwie najważniejsze wydarzenia w życiu łęczyckiego liceum miały miejsce w połowie lat dziewięćdziesiątych ubiegłego wieku. W 1994 roku wizytę w szkole złożył Ordynariusz Diecezji Łowickiej ksiądz biskup Alojzy Orszulik, który wziął udział w uroczystym spotkaniu z całą społecznością szkolną.

W roku szkolnym 1995/1996 rozpoczęto przygotowania do jubileuszu 90-lecia istnienia szkoły, fundacji sztandaru i zmiany imienia patrona szkoły. Przeprowadzono remont i malowanie frontowej elewacji budynku. Podłączono szkołę do węzła cieplnego Spółdzielni Mieszkaniowej "Łęczycanka" w Łęczycy.

W dniu 28 września 1996 roku odbyła się uroczystość nadania szkole imienia nowego patrona połączona z uroczystym przekazaniem sztandaru. Dotychczasowego patrona - Mariana Buczka - zastąpił jeden z najwybitniejszych polskich monarchów, ślady panowania którego górują nad pejzażem Łęczycy, Kazimierz Wielki. Aktu nadania imienia dokonała kurator Kuratorium Oświaty i Wychowania w Płocku pani mgr inż. Anna Misiak. Wręczony on został dyrektor szkoły pani mgr Lidii Jodłowskiej. Nowo ufundowany sztandar został uroczyście przekazany przez przedstawicieli rady rodziców Jolantę Gierlińską, Antoniego Kupisza i Mariannę Starzyńską. W uroczystości, która odbyła się w kościele o.o. Bernardynów w Łęczycy, udział wzięli przedstawiciele Kuratorium Oświaty i Wychowania w Płocku, władze miasta, władze gmin regionu łęczyckiego, przedstawiciele duchowieństwa, rodzice i cała społeczność szkolna. Z tejże okazji dokonano uroczystego odsłonięcia tablicy pamiątkowej z imieniem patrona szkoły ufundowanej przez absolwenta szkoły pana Cezarego Gałamona.

W tym samym roku miało miejsce inne doniosłe wydarzenie, jakim był, przygotowany wielkim nakładem sił i środków, I Zjazd Absolwentów Liceum Ogólnokształcącego w Łęczycy. Spotkanie to zgromadziło przedstawicieli licznych roczników, które opuściły mury łęczyckiego liceum.

Rewolucyjne zmiany w funkcjonowaniu szkoły przyniosły wdrażane od 1999 roku reformy administracyjna i oświatowa. Pierwsza z nich, przywracając powiat łęczycki, spowodowała, że szkoła została przekazana pod zarząd administracyjny i finansowy starostwa powiatowego. Druga, przebudowując gruntownie system oświaty, postawiła przed szkołą nowe zadania związane z wdrażaniem nowego trzyletniego liceum ogólnokształcącego i przygotowaniem uczniów do nowej matury. Konsekwencją reformy systemu oświaty był brak naboru uczniów do klas pierwszych w roku szkolnym 2001/2002 oraz rozpoczęcie nauki w roku 2002/2003 przez absolwentów gimnazjum, dla których edukacja szkolna zakończona zostanie nową maturą.

W latach dziewięćdziesiątych w związku z większym zainteresowaniem młodzieży kształceniem ogólnokształcącym nastąpił dość znaczny wzrost liczby oddziałów - najpierw do 20, po 5 w każdym pionie kształcenia, a następnie do 24. W rekordowym pod tym względem roku szkolnym 2000/2001 liczba uczniów osiągnęła 826 osób. Przyrost ten spowodował zwiększenie liczby absolwentów. W roku 1990 do szkoły uczęszczało 670 uczniów, a maturę uzyskało 132 absolwentów. W roku 2002 dane te wynosiły odpowiednio 659 (nie było wówczas klas pierwszych) i 200. W sumie w latach 1990-2002 szkołę opuściło 2006 absolwentów.

Ogromna większość absolwentów łęczyckiego liceum kontynuowała naukę na studiach wyższych, przy czym spektrum preferowanych kierunków i uczelni było bardzo szerokie. Dużym ułatwieniem dla młodzieży pragnącej podjąć studia techniczne stało się porozumienie zawarte przez dyrekcję szkoły z władzami Politechniki Łódzkiej umożliwiające kandydatom zdawanie egzaminu wstępnego w ramach tak zwanej "matury łączonej", której wynik pozytywny był jednoznaczny z uzyskaniem indeksu.

Ostatnie lata przyniosły także dużo sukcesów w olimpiadach przedmiotowych z języka rosyjskiego, niemieckiego, francuskiego, historii, ekologii, wiedzy religijnej i biblijnej, a także konkursach Losy Żołnierza i Dzieje Oręża Polskiego, Konkursie Wiedzy o Samorządzie Terytorialnym i Historii Województwa Płockiego, motoryzacyjnym oraz turniejach propagujących zdrowy styl życia. Na szczególne podkreślenie zasługuje sukces uczennicy Justyny Placzkowskiej, która w 1998 roku została złotą medalistką XXIX Międzynarodowej Olimpiady Języka Rosyjskiego w Moskwie.

Wprowadzając nauczanie informatyki w liceum zadbano o wyposażenie szkoły w nowoczesne pracownie komputerowe. Współpracując z Agencją Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, władzami samorządowymi sukcesywnie modernizowano zaplecze sprzętowe Od roku 2001, uczestnicząc w programie rządowym "Pracownia internetowa w każdej gminie", szkoła dysponuje dwoma pracowniami informatycznymi ze stałym dostępem do Internetu (łącza SDI) oraz centrum multimedialnym w bibliotece szkolnej.

Lata 90-te otworzyły nowe możliwości aktywnego udziału młodzieży w życiu społeczności i to nie tylko lokalnej. Dzięki amerykańskiemu Korpusowi Pokoju, którego pierwsi przedstawiciele pojawili się w Łęczycy w roku 1994, młodzież mogła wziąć udział w licznych spotkaniach, konferencjach i konkursach. Wydawany przez uczniów liceum "Głos Boruty" w 1995 roku uzyskał wyróżnienie w konkursie na najlepszą gazetę szkolną. Oprócz wymienionego periodyku w szkole ukazywało się wydawane przez samorząd szkolny pisemko "Drygle" oraz gazetki okolicznościowe np. "Na Ten Czas", "Wokół Soplicowa", "Kochajmy Się".

Dużym sukcesem zakończył się udział w Zlocie Młodzieży Najstarszych Miast Polskich w Gdańsku w 1997 roku, na którym w konkursie na inscenizację prezentującą miasto uczniowie liceum zajęli I miejsce ex-aequo z Warszawą, zostawiając w pobitym polu takie miasta jak Kraków czy Poznań. Podobnym przykładem może być III miejsce w konkursie "Moja mała ojczyzna" zorganizowanym w tym samym roku w Otwocku.

Promocji szkoły służyły także niewątpliwie kontakty i wymiana młodzieży między Łęczycą a francuskim miastem Rillieux-la-Pape, czy też umowa zawarta przez dyrekcję szkoły z przedstawicielami collegu angielskiego miasta Ashfield. W roku 1999 szkoła gościła delegację angielską i w tym samym roku młodzież LO w Łęczycy wyjechała do Ashfield, co było doskonałą okazją do poznania języka, kultury i historii okręgu. Od 1999 roku uczniowie LO w Łęczycy otrzymują corocznie zaproszenie do udziału w Summer Programs, które organizowane są przez renomowaną amerykańską szkołę średnią Choate Rosemary Hall. Do 2002 roku takie stypendium uzyskało czworo uczniów.

O dużej aktywności młodzieży świadczy jej udział w działaniach na rzecz Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy, zbiórkach darów i pieniędzy na cele charytatywne, a także współpraca z Domem Małego Dziecka w Kutnie.

Przedstawiając zarys dziejów szkoły w latach 1990-2002, nie sposób pominąć sukcesów sportowych. Szczególne osiągnięcia to mistrzostwo i wicemistrzostwo Polski juniorów w piłce siatkowej w latach 1990-1992, tytuły mistrzów i wicemistrzów kraju w lekkiej atletyce, karate, a ponadto liczne sukcesy w imprezach sportowych rangi wojewódzkiej.

Na zakończenie kilka danych statystycznych dotyczących sytuacji szkoły w roku szkolnym 2002/2003. Szkoła liczy 656 uczniów, którzy pobierają naukę w 19 oddziałach, przy czym 6 z nich to klasy nowego 3-letniego liceum ogólnokształcącego. Kadrę stanowi 36 nauczycieli.

Oświata dorosłych

Oprócz liceum ogólnokształcącego w budynku szkoły w latach 1990-2002 funkcjonowało Wieczorowe Średnie Studium Zawodowe dla Pracujących na podbudowie szkoły zawodowej i Wieczorowe Liceum Ogólnokształcące dla Dorosłych na podbudowie szkoły podstawowej. W obu tych placówkach nauka trwała 3 lata, trzon kadry stanowili nauczyciele liceum, a organizacyjnie podlegały one dyrekcji liceum ogólnokształcącego. W latach 1993-1995 do szkół tych nie przeprowadzano naboru, by następnie pozostać jedynie przy liceum wieczorowym. W omawianym okresie szkołę ukończyło w sumie 410 osób. Obecnie w Wieczorowym Liceum Ogólnokształcącym dla Pracujących kształci się 104 słuchaczy.

Zasadnicza Szkoła Rolnicza

Inny profil wykształcenia zapewniała Zasadnicza Szkoła Rolnicza, która do roku 1999 była filią Zespołu Szkół Rolniczych w Mieczysławowie, a następnie Zespołu Szkół Mechanizacji Rolnictwa w Piątku. W roku szkolnym 2001/2002 zakończono rekrutację do w/w szkoły i obecnie pozostała jedynie klasa trzecia licząca 26 uczniów.

W sumie w latach 1990-2002 szkołę ukończyło 392 absolwentów.

Szkoła Muzyczna

Należy także nadmienić, że w latach 1987-1992 w budynku LO w Łęczycy tymczasową siedzibę znalazła Szkoła Muzyczna - filia Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Karola Kurpińskiego w Kutnie.

Fragmenty zaczerpnięte z pracy Mirosława Pisarkiewicza